Sedacja

Sedacja w stomatologii pozwala pokonać lęk

Wizyta u stomatologa w dalszym ciągu kojarzy się z bólem i nieprzyjemnymi zabiegami. U większości pacjentów jest to tylko niewielki stres. Są jednak osoby, których perspektywa wizyty w gabinecie dentystycznym wiąże się z bardzo wysokim poziomem stresu, a niejednokrotnie wręcz paniką. Na szczęście istnieje możliwość wyjścia na przeciw tym osobom.

Sedacja, czyli inaczej uspokojenie, jest to celowe zmniejszenie aktywności centralnego układu nerwowego, ale bez wyłączania jego świadomości. W tym celu wykorzystywane są różnego rodzaju środki farmakologiczne o działaniu ośrodkowym.

Zazwyczaj stosowana jest w takich dziedzinach medycyny jak psychiatria czy intensywna terapia. Jednakże niejednokrotnie również stomatologia sięga do tego rozwiązania. W takim przypadku nie są stosowane silne leki oddziałujące na centralny układ nerwowy jak na przykład barbiturany, czy pochodne benzodiazepiny. Sedacja stomatologiczna opiera się na środku wziewnym, jakim jest gaz rozweselający. Gaz ten stanowi mieszaninę podtlenku azotu oraz tlenu w równych częściach.

Czym jest podtlenek azotu?

Podtlenek azotu, którego poprawna chemiczna nazwa brzmi tlenek diazotu, jest bezbarwnym gazem o bardzo słabym zapachu i nieznacznie słodkawym smaku. Jest to związek chemiczny należący do grupy związków nieorganicznych. Odkryty został już w XVIII wieku. Pod koniec tego stulecia niejaki Humphrey Davy przeprowadzał na sobie i swoich przyjaciołach doświadczenia, które miały ocenić, jak podtlenek azotu oddziałuje na organizm.

Okazało się, że powoduje on uśmierzenie bólu przy pozostawieniu częściowej świadomości. Jako pierwszy do celów stomatologicznych został wykorzystany przez amerykańskiego stomatologa Horacego Wellsa.

Jego właściwości anestetyczne są jednak słabe, tak więc nie nadaje się jako samodzielny środek znieczulający do zabiegów stricte chirurgicznych. Stanowi natomiast doskonały nośnik dla właściwych środków anestetycznych będących wziewną częścią znieczulenia, która podtrzymuje działanie leków podanych drogą dożylną. Jednakże na potrzeby zabiegów stomatologicznych jest w zupełności wystarczające.

Zastosowanie podtlenku azotu jest bardzo szerokie w wielu dziedzinach życia i technologii. Poza medycyną (w tym stomatologią). Między innymi jest wykorzystywany jako dodatek do żywności (dopuszczony na terenie Unii Europejskiej i noszący oznaczenie E942).

Przykładowo są nim wypełniane opakowania zawierające produkty, które ulegają łatwemu i szybkiemu psuciu się. Ponadto jest bardzo efektywny jako dodatek paliwowy, zarówno w tuningu samochodowym (popularne nitro), a nawet w paliwie rakietowym.

Sedacja – Jak gaz rozweselający działa na organizm?

Gazem rozweselającym nazywamy mieszaninę podtlenku azotu z tlenem. Jest to związek chemiczny powszechnie stosowany we współczesnej stomatologii jako środek sedatywny, czyli uspokajający. Podawany jest on drogą wziewną, i wraz ze strumieniem powietrza pobieranym w czasie wdechu, transportowany jest wzdłuż dróg oddechowych aż do pęcherzyków płucnych.

W nich, razem z powietrzem przenikają do krwioobiegu. Z uwagi na fakt, iż jest słabo rozpuszczalny we krwi, a stopień jego metabolizmu jest minimalny, wydala się przez płuca praktycznie całkowicie w postaci niezmienionej.

Tlenek azotu pełni rolę neuroprzekaźnika w organizmie i jego oddziaływanie jest wielopłaszczyznowe. To najbardziej znane przejawia się na rozszerzaniu naczyń krwionośnych i jest szeroko wykorzystywane na przykład w kardiologii (popularna nitrogliceryna jako lek doraźny stosowany w chorobie niedokrwiennej serca). Jednakże związek ten również bierze udział w przekaźnictwie nerwowym, czyli procesie odpowiedzialnym między innymi za czucie bólu. Tej roli w organizmie właśnie zawdzięcza on swoje działanie uśmierzające ból, a także sedatywne, a także niewielkie działanie euforyzujące (stąd jego nazwa).

Należy mieć jednak świadomość, że gaz rozweselający musi być stosowany z rozwagą, gdyż może on również wywierać różnego rodzaju niekorzystne działanie na organizm. Może prowadzić do niedoboru witaminy B12, co objawia się anemią i neuropatią. Przy użyciu zbyt dużej jego ilości może dojść do uszkodzenia gonad (jajników i jąder), oraz szpiku kostnego.

Może również prowadzić do niedotlenienia tkanek. Aby temu zapobiec, nie jest używany w czystej postaci, tylko jako mieszanina z tlenem. Trzeba nadmienić, iż wyżej wymienione objawy dotyczą tylko i wyłącznie ekspozycji na duże ilości tego gazu. W przypadku umiejętnego dawkowania, a także sporadyczności stosowania, sedacja z wykorzystaniem gazu rozweselającego charakteryzuje się bardzo wysokim poziomem bezpieczeństwa.

W jakich sytuacjach należy zastosować sedację?

U większości pacjentów do przeprowadzeniu zabiegu stomatologicznego zupełnie wystarcza klasyczne znieczulenie miejscowe. Jednakże dla niektórych pacjentów perspektywa zabiegu stomatologicznego wiąże się często z narażeniem na wysoki poziom stresu. Czasem nawet towarzyszy jej paniczny strach.

Dla tych osób sedacja z wykorzystaniem gazu rozweselającego jest idealnym rozwiązaniem. Poza tym, że sam w sobie wywiera on działanie anestetyczne, to jeszcze powoduje odprężenie, rozluźnienie, oraz znaczne zmniejszenie poziomu stresu. Dzięki temu wizyta u stomatologa przestaje kojarzyć się z nieprzyjemny przeżyciem.

Sedacja – U kogo przeciwwskazana?

Niestety sedacja z wykorzystaniem podtlenku azotu nie może być zastosowana u wszystkich. Jest przeciwwskazana u kobiet w pierwszym trymestrze ciąży. Nie może być również zastosowana u osób cierpiących na schorzenia układu oddechowego o różnym podłożu.

W tę grupę wpisują się więc infekcje dróg oddechowych, począwszy od zwykłego przeziębienia skończywszy na poważniejszych stanach zapalnych, a także przerost migdałków podniebiennych, rozedma płuc, rozstrzenie oskrzeli oraz wiele innych. Nie należy jej poddawać pacjentów z chorobami psychicznymi, a także schorzeniami neurologicznymi, takimi jak stwardnienie rozsiane, miastenia, czy też porfiria. Przeciwwskazania obejmują też chorobę alkoholową.